Gītārtha-Saṁgraha - Maṅgala Verses in Sanskrit

20 Jul 2021 |

Gītārtha-Saṁgraha - Maṅgala Verses in Sanskrit with english meaning of each word.

श्रीभगवद्गीता

श्रीमदाचार्याभिनवगुप्तपादप्रणीतगीतार्थसंग्रहाभिख्यव्याख्योपेता

Maṅgala Verses:

य एष विततस्फुरद्विविधभावचक्रात्मक:
परस्परविभेदवान्विषयतामुपागच्छति ।
यदेकमयभावनावशत एत्यभेदान्वयं
स शंभुरशिवापहों जयति बोधभासां निधि: ॥१॥

Sanskrit Word Transliteration English Meaning
वितत vitata any stringed instrument / wide / far-spreading
स्फुर sphura throb / quiver
स्फुरत् sphurat quivering / shaking / trembling
स्फुरण sphuraṇa twinkling / shining / flashing
भाव bhāva spirit / sentiment / emotion
परस्पर paraspara mutual / each other
विभेद vibheda separation / division
विषयता viṣayatā relation between an object and the knowledge of it
गच्छति gacchati he / she / it goes
मय maya made of / consisting of
एत्य etya having come near
अन्वय anvaya logical connection of words / syntax / connection / succession
जयति jayati win / be victorious

द्वैपायनेन मुनिना यदिदं व्यधायि
शास्त्रं सहस्त्रशतसंमितमंत्र मोक्ष:।
माधान्यत: फलतया प्रथितस्तदन्य-
धर्मादि तस्य परिपोषयितुं प्रगीतम् ॥२॥

Sanskrit Word Transliteration English Meaning
संमित saṃmita symmetrical
प्रथित prathita published / known / spread
परिपोषयति paripoṣayati nourish
प्रगीत pragīta sing-song or drawling recitation / one who has begun to sing

मोक्षश्च नाम सकलाप्रविभागरूपे
सर्वज्ञसर्वकरणादिशुभस्वभावे ।
आकाङ्क्ष्या विरहिते भगवत्यधीशे
नित्योदिते लय इयान्प्रथित: समासात् ॥३॥

Sanskrit Word Transliteration English Meaning
सकल sakala total / entire
प्रविभाग pravibhāga separation / portion / part
सर्वज्ञ sarvajña omniscient / all-knowing
भास्वत् bhāsvat sun / luminous
आकाङ्क्ष्य ākāṅkṣya desirable
विरहित virahita separated / free from
भगवत् bhagavat glorious / prosperous / holy
नित्योदित nityodita risen by itself
लय laya rest / death / destruction
प्रथित prathita published / known / spread
समासतस् samāsatas concisely

यद्यप्यन्यप्रसङ्गेषु मोक्षो नामात्र गीयते ।
तथापि भगवद्गीता: सम्यक्तत्प्राप्तिदायिका: ॥४॥

Sanskrit Word Transliteration English Meaning
यद्यपि yadyapi although / even though
प्रसङ्ग prasaṅga occasion / context
गीयते gīyate be sung or praised in song
तथापि tathāpi even then / yet / nevertheless
सम्यक्ता samyaktā rightness / correct manner

तास्वन्यै: प्राक्तनैर्व्याख्या: कृता यद्यपि भूयसा ।
न्याय्यस्तथाप्युद्यमो मे तद्गूढार्थप्रकाशक: ॥५॥

Sanskrit Word Transliteration English Meaning
प्राक्तन prāktana prior / previous
यद्यपि yadyapi although / even though
भूयसा bhūyasā in a high degree / exceedingly
न्याय्य nyāyya usual / regular
गूढार्थ gūḍhārtha hidden or mystic sense / having a hidden meaning
प्रकाशक prakāśaka discoverer / making clear

भट्टेन्दुराजादाम्नाय विविच्य च चिरं धिया ।
कृतोऽभिनवगुप्तेन सोऽयं गीतार्थसंग्रह: ॥६॥

Sanskrit Word Transliteration English Meaning
विविच्यते vivicyate go asunder / separate
चिर cira long [time]
धिया dhiyā by intelligence / by thought

Meanings from Learnsanskrit

Next posts in series :

Gītārtha-Saṁgraha - Chapter 1 in Sanskrit
Gītārtha-Saṁgraha - Chapter 2 in Sanskrit

Reference: